منصوره صامتی

کارشناس فرهنگی

منصوره صامتی

کارشناس فرهنگی

منصوره صامتی

رویای 1400 ساله ی مسلمانان جهان در حکومت اسلامی ایران به تحقق پیوسته و امروز این ظرفیت عظیم فرصتی تکرار نشدنی است. معتقدم که انسان به ضرورت ماهیت الهی و اندیشه ی خویش یک رسانه است وامروز در عصر رسانه ضروریست تا دغدغه های فرهنگی ،اجتماعی و سیاسی مان را باهم شریک شویم، باشد که در مسیر زمان به جامعه ی مهدوی نزدیک شویم."زندگی بهتر حق مسلم ماست!"

و همچنان که رهسپار آینده ایم بیندیشیم که :

ما ازین قرن نخواهیم گذشت
ما ازین قرن نخواهیم گریخت
با قطاری که دگران ساخته اند
هیچ پروازی نیست برساند ما را به قطار دوران
و به قرن دگران
مگر انگیزه و عشق ،
مگر اندیشه و علم ،
مگر آیینه و صلح
و تقلا و تلاش
بخت از آن کسی خواهد بود که مناجات کند با کارش
و در اندیشه ی یک مساله خوابش ببرد
و کتابش را بگذارد زیر سرش و ببیند در خواب حل یک مساله را
باز با شادی در گیری یک مساله بیدار شود ...

تبلیغات
Blog.ir بلاگ، رسانه متخصصین و اهل قلم، استفاده آسان از امکانات وبلاگ نویسی حرفه‌ای، در محیطی نوین، امن و پایدار bayanbox.ir صندوق بیان - تجربه‌ای متفاوت در نشر و نگهداری فایل‌ها، ۳ گیگا بایت فضای پیشرفته رایگان Bayan.ir - بیان، پیشرو در فناوری‌های فضای مجازی ایران
آخرین نظرات

آقا نیا ! آقا نیا!

منصوره صامتی |

.داخل حسینه ، همه چیز عینا روز گذشته است.فضا، آدم ها، جای نشستن ها و..

.

همه آنچه اکنون در قاب چشم من جای گرفته، جزء به جزء همان تصویر دیروز است.کسی که داخل یک مجلس، نشسته طبعا نمی ­تواند نسبت به فضای عمومی آن، احاطه و اشراف داشته باشد. اما به این دلیل که من روز پیش هم ساعتی بعد از شروع مجلس رسیده ام و مجلس و حضار را از نگاه بیرون دیده ام، اکنون می توانم مقایسه ای نسبتا دقیق داشته باشم، و شباهت های در حد تطابق را دریافت کنم.

زمان به لحاظ وقت مجلس، قاعدتا باید یک ساعت دیرتر از دیروز باشد. دیروز وقتی من به مجلس رسیدم، از مداحی و شعر خوانی پیش از منبر ، نیم ساعتی گذشته بود و سخنران، یک ربع می شد که صحبتش را شروع کرده بود و یک ربع هم به پذیرایی با چای و شیرینی گذشته بود. و الان زمانی بود که از اتمام سخنرانی و رفتن سخنران، یک ربعی می گذشت و حاج اصغر پس از خواندن یک غزل و یک مثنوی به توسل و دم و سینه زنی رسیده بود.-الان و در این لحظه هیچ چیز با آنچه دیروز بوده، مو نمی زند.-الان یک تفاوت که تمامی شباهت ها را تحت الشعاع خود قرار می دهد. و آن شعار پرشور و یکپارچه و پرحرارتی است که از جمعیت و بلندگو ها به گوش می رسد.و این به یقین باورکردنی نیست.

چطورممکن است که این جمعیت متدین و عاشق و امام زمانی ، یکپارچه شعار آقا نیا! سر بدهند و دم آقا نیا! بگیرند؟!اسد که متوجه بهت و جنون و وحشت من شده ،در گوشم نجوا می کند:- اشتباه که نیامده ایم!؟میگویم - شاید با لرزش صدا- :

- مجلس همان مجلس است.الا شعار مردم کاملا متفاوت و متضاد با شعار دیروزاست.می گوید:- قرار نبود که الفبای خودت را همراه بیاوری. دیروز کجاست؟! مجلس همان مجلس است و دم و شعار مردم هم همان.نمی­توانم بپذیرم.- من با دوگوش خودم شنیدم آن شعار را که مخالف و متضاد این شعار بود.کلامش رنگی از گلایه و توبیخ به خود می گیرد:- تو اگر می خواستی که ساکن دیروز بمانی،پس چرا سراغ من آمدی؟!می گویم:- نه نمی خواستم. نمی خواهم. ولی لااقل کمی توضیح بده که این حیرت، مرا از پا در نیاورد.

با افسوس می­ گوید:-.... رمز اینکه تو شعاری متفاوت می­شنوی در فاصله زمانی دیروز و امروز نیست، در تفاوت میان شنیدن عریان است و شنیدن از ورای حجاب.می گویم مساله چیست؟ مشکل کجاست! چرا همه با چنین حس و حال و شور و اشتیاقی، نیامدن آقا را طلب می کنند!؟می گوید: اولا این ها که تو می بینی همه نیستند. یعنی هر مشتی نمونه خروار نیست، ثانیا مشکل همه این ها هم عین هم و یا از یک جنس نیست. هر کدام ظهور یا حضور آقا را به نوعی مانع و یا مغایر با اهداف و مقاصد و منافع خود می ­شمردند."

ادامه دارد...


دوستان و همراهان ! 

از این هفته به شرط توفیق و به رسم یادگار هر پنج شنبه یک کتاب در این رسانه معرفی خواهد شد که صد البته مشارکت شما دوستان  در این بخش مزید امتنان است و امید که حس خود نسبت به این کتاب ها را با ما شریک شوید 

پس از چند هفته تامل به رسم ادب  و احترام  به پیشگاه امام عصر علیه السلام  تقدیر برآن شد تا کتابی در شرح انتظار از تالیفات نویسنده ی برجسته سید مهدی شجاعی با عنوان  "کمی دیرتر "به همراهان بزرگوار معرفی شود امید که مطالعه ی این کتاب متفاوت که منتظر بودن را  را به دور از کلیشه ها به چالش کشیده سبب معرفت افزون ما به فرهنگ انتظار شود .

یک پیشنهاد:

 برای تمرکز بیشتر و لذت بخش  شدن  مطالعه با خود مدادی به همراه داشته باشید و جملات زیبا ، ادبی  و یا جالب از منظر خویش را علامت زده  ، در پایان این جملات را در دفترچه یادداشت جمع آوری کنید، این مطالب به نظر کوتاه در گذر زمان و مطالعه ی کتاب های دیگر به گنجینه ای دوست داشتنی تبدیل خواهد شد . 

 شما نیز ضمن معرفی کتاب های مفید به دوستان ، تجربیات خود برای بهتر و بیشتر مطالعه داشتن  را با ما در میان بگذارید.

نظرات  (۹)


ملاحظه ای در محدودیت برنامه های پژوهشی شیعه (با نقد کتاب«مکتب در فرایند تکامل»)

متن تحریر یافته بحث نویسنده در گروه مطالعاتی جامعه شناسی تشیع با همکاری بنیاد فرهنگی شریعتی به تاریخ ششم تیرماه 1391

منتشر شده در چشم انداز ایران شماره 82 آبان وآذر92

صص71-77





متن اصلی کتاب وترجمۀ آن

کتاب «مکتب در فرایند تکامل» از جملۀ آثار مطرح در بحث از سیر تکوین تاریخی اندیشۀ شیعی است که در دورۀ معاصر واز سوی مؤلفی ایرانی از درون حوزۀ شیعی و با رویکرد انتقاد از درون نوشته شده است.

اصل کتاب به زبان انگلیسی در سال 1993 در آمریکا (محل تحصیلات و سپس فعالیت دانشگاهی مؤلف) انتشار یافت. ترجمه وانتشار آن به فارسی با یک فاصلۀ کوتاه زمانی(1995) صورت گرفت و در آن مقداری تغییرات در ساختار ومحتوای کتاب به عمل آمد وتوسط ناشر متن انگلیسی منتشر شد[i].

یک دهه بعد ودر سال 1386 بود که این ترجمه با ویراست مجدد در ایران نیز به چاپ رسید[ii]. ناگفته پیداست که علت تغییر وتعدیل در نسخه ترجمه فارسی ، چیزی جز ملاحظۀ شرایط داخل کشور و پیشگیری های لازم نسبت به واکنش های درون حوزه و گروه های مذهبی نبوده است.

این معنا از مقدمه مدرسی برنسخه ترجمه شده نیز بروشنی بر می آید: «عدم تحمل اندیشه و سخن مخالف ...مع الاسف در مجامع و جوامع ما به صورت روش رایج در آمده است، آن هم در دنیایی که اصل حرمت آزادی فکر و نظر از محترم ترین و مقدس ترین اصول تمدن و ارزش های والای انسانی شمرده می شود(ص17 )»

عنوان ترجمه فارسی نیز با نسخۀ انگلیسی تفاوت دارد: مکتب در فرایند تکامل. این عنوان به نوعی متضمن تلقی مذهب امامیه به مثابۀ هویت مکتبی(فراتر از میراث دینی ، معنوی وفرهنگی) است. کاربرد واژۀ تکامل در آن به خواننده تصویری ملایم و مطبوع از کتابی می دهد که در دفاع از یک ایدئولوژی درحال تکامل شیعی نوشته شده است. حال آن که عنوان اصلی کتاب در نسخۀ انگلیسی با این عنوان فارسی فاصله بعیدی دارد و مضمونش توصیفی تر است، در آن نه سخن از مکتب است ونه فرایند تکاملی: «بحران وتثبیت در دورۀ تکوین اسلام شیعی؛ ابوجعفر ابن قبه رازی و سهم او در اندیشه شیعه امامی».[iii]

ابن قبه متکلم معتزلی اوایل سدۀ چهارم ومعاصر کلینی بود. او به مذهب شیعۀ امامی درآمد و کتابهایی در ردّ معتزله، زیدیه و جعفریه نوشت. دو گروه نخست شناخته شده اند. اما جعفریه نیز به پیروان جعفر، برادر امام یازدهم شیعه گفته می شود که مدعی امامت شد و در دورۀ موسوم به «غیبت صغری»، وجود فرزند غایب برای حسن عسکری را انکار کرد. طباطبایی در کتاب خود، ضمن ارائۀ کامل آثار ابن قبه خود نیز مقدمه ای در تاریخ عقاید و آرای کلامی شیعه نوشته است.

مبانی مفروض در کتاب و مراعاتهای آن

در این مقدمه نویسندۀ متتبع، کوشیده است تفسیری معتدل تر و عقلانی تر از فکر شیعی به عنوان مذهبی در چارچوب دیانت اسلامی به دست بدهد . برای این کار وی تلاشی صمیمی به کارگرفته است تا با ارجاعات فراوان وبررسی شواهدی از آثار سه سدۀ نخست، استدلال بکند که چگونه جریان غلوّ شیعی بویژه از بعد از دورۀ جعفر صادق شکل گرفته ودر دورۀ موسوم به غیبت صغری به اوج خود رسیده است. طی این روند بود که برخی عقاید افراطی درموضوعاتی همچون ولایت تکوینی ائمه، عصمت ائمه ، غیبت و مانند آن در مراجع شیعی رسوخ یافت وبه ادوار بعدی خصوصا سده پنج به بعد منتقل وتثبیت شد.

به رغم این نوع مباحث ابداعی وانتقادی، نویسنده در کتاب خود، اصول مهم عقاید مذهبی امامی را به عنوان قدر مسلم پذیرفته است . مؤلف در مباحث این کتاب تحفّظی آشکار والبته قابل درک داردتا از محدودۀ معتقدات اصلی بیرون نرود.

معتقداتی که مهم ترین آن عبارتند از : 1.اعتبار امامت به این عنوان که مبتنی بر وصایت (نص پیامبر یا امام قبلی ونه انتخاب) است، 2.مرجعیت دینی ائمه به عنوان اوصیای پیامبر، و حتی بالاتر ازآن؛ 3.مشروعیت دینی والهی ائمه برای رهبری سیاسی جامعه. (صص11 و 106، 107)

همین مقدار سبب شده است که از شدت و سنگینی واکنش ها دربرابر سایر آرای بحث انگیز مؤلف کاسته بشود و تنها در حد مناقشات معمول در محیطهای حوزه ای وعلمی جریان پیدا بکند و کار به فشارهای حاد سیاسی واجتماعی کشیده نشود. چیزی که در موارد مشابه در تاریخ معاصر ما تکرار شده است.

از سوی دیگر همزمانی تولید این کتاب با دورۀ انقلاب اسلامی و استقرار دولتی شیعی مبتنی بر رویکرد مکتبی، خالی از معنا نیست. مخصوصا از آن جهت که نویسنده اش برخاسته از حوزۀ قم و همچنان مرتبط با آن است ودر کتاب می کوشد تفسیری خرد پسندانه تر از مذهب امامیه ارائه بکند.

مؤلف به لحاظ تاریخی تمایزهای مکتب نقل گرای قم (نمونه اش شیخ صدوق وکتاب الاعتقادات او[iv] ) را با مکتب عقل گرای بغداد(نمونه اش شیخ مفید وکتاب تصحیح الاعتقاد او ) برجسته می سازد. هرچند از مبارزه علمای قم با غلو نیز استقبال می کند. مؤلف، آرایی بدیع متفاوتی با دیدگاه های سنتی شیعی اعم از محافظه کار و افراطی به دست می دهد. اما با سنتگرایی شیعی از نوع باطنیگری نیز سر مناقشه ومخالفت دارد. نمونۀ بارز این نوع سنتگرایی ، هانری کربن ونصر است.

بدین ترتیب می توان خویشاوندی هایی میان پروژۀ مکتب درفرایند تکامل با پروژه های نو اندیشی شیعی قبلی در ایران معاصر احساس کرد، از «محو الموهوم و صحو المعلوم» یا «اسلام ورجعت» سنگلجی تا «شهید جاوید» و«حکومت صالحان» صالحی نجف آبادی، «حماسه حسینی وتحریفات عاشورای» مطهری، و «تشیع علوی وصفوی» ودیگر آثار شریعتی. اینها همه نمایندگان مختلفی از صورت بندی مکتبی تشیع به صورتی باب عقل و باب روز به شمار می آیند.

تمایزهای کتاب ومباحث چالش برانگیز در آن

اما برنامه پژوهشی مدرسی طباطبایی در مقایسه با کارهای مشابه قبلی، همچنان واجد تمایزهای علمی وتحقیقی واضح وارزش های افزوده ای است. مؤلف به مباحثی انتقادی و مبتکرانه دل می دهد. مثلا؛

1. ریشه های غلو را از زمان پیغمبر ودر قول به عدم درگذشت ایشان وسپس در سدۀ نخست در قول به غیبت محمد حنفیه و شکل گیری مذهب کیسانیه ردیابی می کند (صص62 ـ 98) و نفوذ وتسری آن را در سدۀ دوم وسوم به صورت مستند و محققانه پی می گیرد.

2. با ارائۀ شواهدی استدلال می کند که برخی صحابۀ جدی ائمه همچون ابو محمد عبد اللّه‏ بن ابى‏یعفور عبدى از اصحاب نزدیک جعفرصادق در برابر برخی دیگر مانند معلى بن خنیس، دیدگاه های اغراق آلود در حقّ ائمه را نمی پذیرفتند وائمه واوصیا را نه در حد انبیا بلکه علمای ابرار می دانستند؛ الاوصیاء هم علماء الابرار.(صص73-94).

3. ادله ای می آورد که خود ائمه نیز قول گروه نخست را تأیید کرده اند. این بعدهاست که شرایط به گونه ای پیش رفته است که عقاید معتدل شیعی تحت الشعاع عقاید افراطی قرار گرفته است وبخش مهمی از این عقاید افراطی وارد روایات و منابع ومراجع مذهبی شیعه شده است . آثار وپیامدهای این غلوّ مذهبی مخصوصا در سده های پنج به بعد بر کلّ فرهنگ شیعی سایه انداز شده است

4. با استناد به تحقیقات قبلی (مانند مادلونگ در دائره المعارف اسلام[v] ونیز شهید ثانی[vi]) دیدگاه های افراطی در مواردی مثل عصمت ائمه وصفات فوق بشری ائمه را جزو همین جریان غلو مورد بررسی قرار می دهد . برای نمونه عصمت توسط برخی متکلمان دورۀ حضور (مثل هشام بن حکم) مفهوم سازی شد و تدریجا به عصرهای بعدی انتقال یافت.(صص37-38 وص75).

5. توضیح می دهد که وضعیت وشرایط شیعه موجب شد تا اعتقاد به امامت کودکان(درامام نهم ودهم) نیز موضوعیت پیدا بکند وهمین نوع امور باعث گرایش به صفات فوق طبیعی ائمه در میان شیعیان رشد وگسترش یابد( ص43 ). بدین ترتیب اگر سدۀ نخست تا پنجم هجری را دورۀ تأسیس عقاید شیعی در نظر بگیریم، طی نیمۀ دوم این دوره ؛ از غیبت صغری تا شیخ طوسی، جریان غلو توانست به نفوذ خود ادامه بدهد ودر دوره های سدۀ پنج به بعد تثبیت بشودو دیدگاه های معتدل را به حاشیه براند ومغلوب بکند

6. استدلال هایی می کند که وکالت ونمایندگی ائمه واخذ وجوه شرعی مانند خمس در دوره های بعد از موسی بن جعفر وبویژه در اواخر دورۀ حضور تحت شرایط آن ادوار موضوعیت یافت ودر عین حال هنوز این وکالت از نظر ائمه به معنای نیابت وحجیت دینی وکلا نبود.

7. روایاتی را به لحاظ تاریخی مورد نقد قرار می دهد و به ضعف وجعلی بودن آنها استدلال می کند که مبنای بخش مهمی از عقاید مذهبی در دوره های بعدی قرار گرفته اند. مؤلف بیش از نصف احادیث اصول کافی را ضعیف می داند.( ص15 و 102 )

8. منقولات واخبار واحد را فاقد حجیت می داند واعتبار دلالت آنها را به تأیید شدنشان توسط ادله وشواهد مطمئن دیگرموکول می کند .

9. مؤلف توضیح می دهد که چگونه مفهوم امامت تحول یافته است. ابتدا برحسب مقتضیات، ائمه وارد عرصه حکومتی می شدند ولی جعفر صادق از این کار تحاشی جُست و اصحابش را نیز برحذر داشت. حتی مایل نبود به او امام گفته شود. او تأکید می کرد قائم آل محمد نیز نیست. امامت بدین ترتیب، مفهوم علمی ومعنوی یافت. (صص36-39).



نقد و ملاحظاتی در باب کتاب:

1. رویکرد تفسیر سنتی ؛ نه تحلیلی و نه حتی هرمنوتیک

اکنون با وجود این قبیل آرای ابتکاری و بدیع ، پرسش آن است که آیا برنامۀ پژوهشی مدرسی طباطبایی با چه نوع رویکرد روش شناختی برگزار شده است؟ به نظر می رسد محدودیتهای تحقیقات انتقادی دردنیای معاصر شیعی بر این کتاب نیز سایه انداز است.

مؤلف از تفسیر در معنای کلاسیک آن بیرون نرفته است. به طریق اولی بررسی های تاریخی او سرشت انتقادی معمول در پارادایم معرفت شناختی وروش شناختی متأخرتر مانند تحلیل گفتمان را ندارد. توضیحی بر این مدعا لازم است.

راهبرد روش شناختی مدرسی طباطبایی در «مکتب در فرایند تکامل» را می توان روش تفسیری تلقی کرد . این روش با رویکرد تحلیلی تمایزهای آشکاری دارد.

مدرسی طباطبایی می کوشد تفسیری باب عقل از عقاید شیعی به دست دهد کما اینکه هم دیدگاه های اصحاب ائمه مانند ابن ابی یعفور و هم آرای متکلمان شیعه همچون ابن قبه را نیز به گونه ای گزینش و تعبیر می کند تا بتواند پروژۀ «معقول سازی» و «معتدل سازی» مذهب مختار را پی بگیرد.

در بوتۀ تحلیل اما شاید تمام شواهد تاریخی شیعه امامیه و همۀ آرای ائمه واصحاب و حتی متکلمانی مانند ابن قبه با این مقدار تصویر عقل گرایانۀ امروزی ما از عقاید مذهبی نتوانند سازگاری داشته باشند. در عین حال روش تفسیری طباطبایی با برجسته کردن برخی شواهد وارائۀ تعبیری خرد پسندانه از آنها در صدد برساختن مکتبی عقل گرا از یک مذهب است.

روش تفسیری مدرسی حتی با رویکرد هرمنوتیک جدید نیز تفاوت دارد. در هرمنوتیک، تفسیرها متکثر وهم عرض اند . اما مدرسی طباطبایی در روش تفسیر خویش ، رویکردی بنیان باور در پیش گرفته است. او تفسیرخاصی را اصیل وناب می داند وبقیه عقاید را از نوع تحریف وجعل واختراع می شمارد.

این بنیان باوری را در نواندیشان نسل قبل از او نیزدر همۀ اقسام مختلف آن اعم از خرقانی ، سنگلجی، خالصی زاده ، نجف آبادی، مطهری و شریعتی می بینیم. شریعتی نیز تعبیر ایدئولوژیک خود از اسلام شیعی را به عنوان تنها مکتب اسلام راستین تلقی می کند و بر آن به عنوان امری اصیل در مقابل صورتهای مسخ شده وتحریف شده، پای می فشارد.

2.کتابی که نقد در سنت می کند ونه نقد بر سنت.

پس شاید بتوان گفت کار مدرسی طباطبایی با همه روشنگری هایش همچنان به طرح احیاگری و اصلاح طلبی دینی وفادار مانده است. این مؤلف متتبع، از برنامۀ پژوهشی پرمخاطره از نوع تحلیل انتقادی خصوصا در معنای رادیکال و پسا ساختارگرای آن، آشکارا تحاشی می کند و از نقد حداکثری و شرحه شرحه کردن شالوده ها اجتناب می ورزد. مدرسی ، نقد در سنت می کند ونه نقد بر سنت.

کار مدرسی طباطبایی در اوج تحقیقات موجود دنیای معاصر شیعی ، به یک جهت کاری پیشرو وسترگ است اما از جهت دیگر کفاف پویایی های آفاق فکری امروز را نمی دهد. برای این معنا توضیحی بیشتر لازم است.

هرنظام تاریخی مذهبی را به یک لحاظ می توان سیستمی انسانی واجتماعی دیدکه براثر تحولات محیط و دگرگونی ساختارهای فرهنگ وجامعه و تغییر جغرافیای معرفت زمانه، دچار آنتروپی می شود ودر معرض زوال قرار می گیرد. تنها راه برون شدن از این میرایی بنا بر منطق سیستم ها آن است که تعادل های ناکارامد و بی معناشدۀ سیستم برهم بخورد . سیستم باید باید آنتروپی منفی را تاب بیاورد و تنش بی تعادلی را به جان بخرد تا تعادل جدید ومعنادار وکارامدی به هم رساند و جان تازه ای بگیرد. تا قادرباشد خود را با دگرگونی های جامعه شناختی ومعرفت شناختی سازگار بکند.

در اینجا مسیر های مختلفی از تنش بی تعادلی در پیش روی سیستم قرار خواهد داشت. یک مسیر، «عدم تعادل» محدود و «کنترل شده» است و «تنش تعدیل شده» است که معمولا توسط وفاداران به شالودۀ سیستم، دنبال می شود . کار مدرسی در این مسیر قابل توضیح است. در این مسیر وفاداران با حفظ شالوده های اصلی ، وبا مقداری تحول پذیری ، سیستم را از ورطۀ پس افتادگی وزوال نجات بدهند وبه نقطۀ تعادل جدید وکارامدی متناسب با دگرگونی های محیط وساختارها وآفاق جدید معرفتی برسانند .

هر تمدنی به دست همان نوع انسانهایی تحول پیدا می کند یا منقلب می شود که خود آن انسانها را به وجود آورده است. خرقانی ، سنگلجی ، خالصی زاده ، صالحی نجف آبادی ، مطهری ، شریعتی و مدرسی طباطبایی جزو هوشمند ترین وفاداران به موجودیت تاریخی مذهب شیعی به شمار می آیند که احیاگرایانه، اصلاح طلبانه ویا روشنفکرانه چشم به تحول این موجودیت دوخته اند.

در عین حال موفقیت این کنشگران بستگی به آن دارد که موجودیت تاریخی مذهب وساخت نهادین وصورت فرهنگی و متولیان ویاران وپیروان آن تا چه حدی آمادۀ تنش وبی تعادلی برای قبول تغییرات باشند. اگر حوزه های دینی ، نهادهای مذهبی و گروه های ذی نفع وذی علاقۀ شیعی در ایران گرفتار تصلب باشند و از نقد در سنت امتناع بکنند، مطمئنا امکان های تحول «کنترل شده» و«خود خواسته» ونقدهای حداقلی از درون برای شان مسدود می شود و احتمالا آنچه دیر یا زود انتظار آنها را بکشد تحولات ناخواسته وکنترل نشده خواهد بود.

3.برنامه پژوهشی مدرسی فاقد عنصر تحلیل گفتمان است

به شرح توضیحی که در فوق آمد، نقدهای حداقلی آن گونه که نمونه اش را در کار مدرسی می بینیم، از عهده پویایی های محیط معرفتی امروزی بر نمی آیند. تنها تعادل پایدار سیستمهای انسانی واجتماعی ، بی تعادلی است. منطق تحول می گوید سیستم پیوسته در معرض اینرسی ها وماندگرایی های مکرّر است و مرتبا ممکن است با بی تعادلی های تازه تر و مجدد دست به گریبان بشود. راز بقا در پویایی و تحول خواهی مدام است. در اندیشیدن به نیندیشیده ها و دگرواره هاست. بویژه آنکه سطح تنش نیز تا این حد لزوما دست کسانی نیست که به شالوده ها وفادار هستند.

در آفاق معرفتی متأخر تری مانند تحلیل گفتمان ، نظام عقاید وکلام شیعی با نقد های بیشتر وریشه ای تر رو به رو می شود. این نقدها از بیرون بر سنت وارد می شوند و چنانکه اندکی قبل اشاره شد به جای نقد درسنت، از نوع نقد بر سنت هستند.

در فضای معرفتی از نوع تحلیل گفتمان، عقاید مذهبی با پرسش های تبارشناسی[1] دست به گریبان می شوند. در این افق معرفتی وجه گفتمانی عقاید مورد بحث قرار می گیرد. گفتمان محصول زبان انسان هاست و از جملۀ آنهاست انسانهایی که عقاید مذهبی دارند!آنها با زبان خود برای امور عالم وآدم تعیین تکلیف می کنند و طرحی از کلمات ومفاهیم ودلیل آوریها می افکنند با «ارادۀ معطوف به قدرت» ( فوکو، 1388 الف؛ مک دانل، 1380 ، Smart,2002).

البته قدرت در مباحث تحلیل گفتمان به معنای هابزی کلمه وصرفا در شکل حاکمیتی دیده نمی شود. قدرت برآیند کنش واکنشهایی است که مردم برای کسب مطلوبیت های خود دارند. ترافیک شکلی از قدرت است و حکومت نیز فقط صورتی از صور قدرت است، همانطور که دارایی، منزلت اجتماعی، تقدس، معنا، هر نظم هنجاری، قانون، اخلاق، دانش، عقیده ومذهب نیز صور قدرت هستند.

تبارشناسی ، ریشه های تاریخی شکل گیری این یا آن قول و عقیده را به تحلیل می نشاند و بررسی می کند که چگونه به اقتضای انحای مختلف قدرت، صورت بندیهای گفتمانی شکل می گیرند و راهبردهای زبان به کار می افتند.(کهون،1381، دریفوس ورابینو،1387؛ فوکو،1388ب).

در این پارادایم تحلیلی وقتی به تبارشناسی عقاید شیعی پرداخته می شود پایه ای ترین مفاهیم و گزاره های این نظام اعتقادی ومذهبی، محل بررسی انتقادی قرار می گیرد. واژه هایی مانند وصایت وعترت یا اهل بیت از مرکزی ترین کلمات تاریخ عقاید امامیه است که مؤلف مکتب در فرایند تکامل به عنوان اصول مسلم تلقی کرده است وبحث خود را بر این «گزاره های پایه ونیازموده» بنیان نهاده است . اما در «افق تحلیلی» همین کلمات اولیه خود واجد عنصر گفتمانی قلمداد می شوند ومورد تحلیل تبارشناسی قرار می گیرند .



4. مورد مثال مقایسه ای میان سطح برنامه های پژوهشی اهل سنت وشیعه

در جهان اهل سنت متفکرانی مانند الجابری در نقد عقل عربی وارد این سطح از تحلیل نظام مذهبی خلافت شده اند. الجابری در هم تنیدگی سه عنصر قبیله، غنیمه و عقیده را در نظام خلافت مورد بحث قرار داده است. [vii] حتی پیش از او نیز محققان جدی از درون حوزۀ دینی اهل سنت برخاسته اند ومرکزی ترین مفهوم نظام مذهبی یعنی خلافت را مورد بررسی های انتقادی قرار داده اند . کتاب الاسلام واصول الحکم عبدالرازق که به بحث در تفکیک دو وجه حکمرانی ونبوت پیامبر خطر کرد، در 1925 منتشر شده است که از حیث عمق علمی دست کمی از آثارچند دهه بعد اسلام شناسان آکادمیک اروپایی مثلا مادلونگ دربارۀ جانشینی پیامبر را [viii] ندارد.

اما در میان شیعه بحثی در این تراز معرفتی دربارۀ مفهوم متناظر یعنی امامت وولایت صورت نگرفت. نمونۀ این تراز از مباحث انتقادی می تواند تبار شناسی ریشه های تاریخی شکل گیری گفتمانهای شیعی باشد که نه کار مدرسی با وجود همه ارزش تحقیقی ونوآوری هایش واجد این سطح از بحث است ونه کارهای انتقادی درخور ذکر دیگری صورت می گیرد

5. نمونه ای بدیل از برنامه های پژوهشی تازه تر

مثالی از پویایی های آفاق معرفتی دنیای مابعد مدرن ذکر می شود که پژوهش های معاصر شیعه می توانند از این آفاق متحول، مسأله هایی برای پی جویی بگیرندو راهبردهای روش شناختی تازه تری انتخاب بکنند. برای نمونه این بحث ممکن است به میان بیاید که عربستان ساختی قبیله ای داشت. در جنوب عربستان عمدتا قبایل یمنی مستقر بودند مانند بنی مِذحَج، ، بنی کِنده، بنی غسان، بنی کَلب. برخی از اینها به شمال مهاجرت کرده بودند مانند بنی‌اسد. درمناطق شمال وشمال شرق همچون یمامه ، خاندانهای مختلف بنی ربیعه استقرار داشتند مانند بنی‌بکر و بنی‌حنیفه. در مرکزجزیره العرب، قبایل مضَری قرار داشتند که خود چند خاندان عمده را به ترتیب جغرافیایی تا مکه تشکیل می دادند مانند بنی‌عامر، بعد از آنها بنی‌تمیم وسپس در طائف خاندانهایی مانند بنی ثقیف وسرانجام در مکه نیز قریش و کِنانه مستقر استقرار داشتند[ix]

بحث تحلیلی تبار شناسی ممکن است به اینجا برسد که در ساخت وفرهنگ قبیله ای، «خاندان» خاستنگاه مشروعیت بود. عناوین قبایل معمولا با پیشوندهایی مانند آل (اهل)یا بنو(بنی) ومانند آن آغاز می شود؛ به معنای تبار و فرزندان و پسران . اینها با هم نوعی نهاد خاندانی را تشکیل می دادند. اهمیت یافتن علم انساب در میان عرب به علت نقش خون وخاندان به عنوان عامل مشروعیت بخش ومعنا بخش بود.

در جامعه شناسی مباحث زیادی درباب خاندانی گری صورت گرفته است. نمونۀ کلاسیک آن بحثی است که وبر در انواع مشروعیتها ونیز شقوق مختلف حقانیت سنتی وپاترمونیال[2] به عمل آورده است ومبتنی بر مفهوم خاندان[3] است.

از منظر تحلیل گفتمان ممکن است به مفهوم «وصایت واهل بیت» در این همبافت اجتماعی نگریسته بشود که کاربرد زبانی و کارکرد گفتمانی پیدا کرده است وبه کردارهای اجتماعی شکل داده است.

تحلیل تبارشناسی، مایل ومصّر به بررسی آن خاستنگاه ها وصورت بندی های تاریخی –اجتماعی است که این گفتمانها آن ها را بازنمایی ونگهداری می کند. تبارشناسی به تحلیل صوری از قدرت می پردازد که در میدان نیروها وجود داشت و گفتمانها در این میدان و پابه پای رویدادهای آن به وجود آمده اند. در اینجا میدان قدرتی دیده می شود که سرمایه ها در آن از طریق مناسبات خاندانی جریان یافته اند. برای مثال مناسبات قبایل غیر قریش با قریش، ونیز مناسبات درون قریش میان بنی‌هاشم و بنی عبدشمس (بنی امیه) زمینۀ اجتماعی شکل گیری گفتمانها تلقی می شود.

اختلافات خاندانهای بیرون قریش با قریش گاهی حتی به صورت حادّ دعاوی نبوت دنبال شد. نمونه اش را در کاهن قبیله عنس از قبایل جنوب عربستان می بینیم که با قریش وپیامبر مخالفت کرد و او را برای تحقیر، اسود عنسی(سیاه عنسی) نامیدند. نمونه دیگر طلحه از بنی اسد بود که باز او را برای تحقیر به صورت مصغر«طلیحه» نامیدند. نمونه مشهور تر مردی است از قبیله بنی حنیفه که دعوی نبوت کرد و باز به صورت مصغر، مسیلمه کذاب نامیده شد. مسألۀ مهم در این عرصه آن بود که قدرت بیشتر دست کدام خاندان باشد. روایتی که تحت عنوان«الائمة من قریش» از پیامبر نقل وبه آن استناد می شد بیانگر این موضوع است.

تعارضهای خاندانی درون قریش نیز عمدتا برسر تعریف مشروعیت در بعد از پیامبر دوباره سربرآورد.[x] در زمان ظهور اسلام ، قدرت اقتصادی بنی هاشم (سرمایۀ اقتصادی آنها به تعبیر بوردیویی کلمه) در حال افول بود وبرای آنها منزلت اجتماعی و تولیت کعبه(سرمایۀ اجتماعی وفرهنگی) اهمیت دو چندانی پیدا می کرد. بویژه آنکه خاندان رقیب یعنی بنی امیه روز به روز از حیث اقتصادی ونظامی ونیز نفوذ در نهادهای مشورتی مانند دارالندوه در حال رشد بود. براساس شواهد تاریخی، عبدالمطلب برخلاف پدرش هاشم چندان تحرک اقتصادی نداشت. درحالی که امیه فرزند عبد شمس برعکس در این عرصه فعال بود. این برتری سبب شد که هرچند مرکز منازعه بلافاصله بعد از پیغمبر ، میان قریش وغیر قریش بود از زمان عثمان به اختلافات میان بنی امیه وبنی هاشم انتقال پیدا بکند.

دراین نوع مباحث به وصایت وعترت در برابر خلافت همچون دوگفتمان رقیب نگریسته می شود. واژۀ شیعه عنوان عامی بود که به گروه بندی های سیاسی در آن ساخت خاندانی اطلاق می شد مانند شیعه ام المؤمنین، شیعه عثمان، شیعه ابوتراب یا شیعه علی، شیعه زبیر و....

از این منظر ممکن است موضوع از دیدگاه تکوین گفتمان دیده بشود و گفته بشود که گروه شیعه علی بن ابیطالب در مقابل استناد به روایت الائمه من قریش، به روایتهای دیگری مبنی بر وصایت او واهل بیت استناد می کردند و در ادامۀ این مسیر تکوین وتطورگفتمانی بود که امامت در اولاد علی بن ابیطالب نیز(معمولا در پسر ارشد فرزندان یکی بعد از دیگری) به وصایت ونص امام قبلی ابتنا می یافت؛ حتی اگر عقیده به امامت کودک لازم می آمد.

این موضوع اختصاص به درون قبیله قریش نداشت. سایر خاندانها نیز مشروعیت را به همین صورت توضیح می دادند. در میان قبایل یمنی تبار شمال عربستان ونیز قبایلی مانند بنی اسد این عقیده افراطی تر بود. آنها مرجعیت مذهبی را از طریق انتقال خاندانی توضیح می دادند و کهانت ونبوت را از آبا به ابنا دنبال می کردند. در رویکرد تحلیلی تبارشناسی، چه بسا ریشه های تاریخی این عقاید در نظام سومری وسایر ساکنان آن منطقه پی جویی می شود. بخشی از این عقاید زمینۀ رشد عقاید شیعی را در مناطق کوفه وحله فراهم آورد. نظریه پردازان شیعی زیادی در دوره های بعدی از همین خطه برخاستند.در این فضای بحث ممکن است عقیدۀ غیبت و نقل روایتی از پیامبر مبنی بر تصریح به عدد 12 امام نیز همچون بخشی از تکوین گفتمانی مذهب امامیه مورد بحث وتحلیل قرار بگیرد. نویسندۀ مبتدی در مقاله ای، بابضاعت اندک نمونه کوچکی از طرح بحث از نوع تحلیل گفتمان را در مواردی مانند نیابت، غیبت، فقه و ولایت به دست داده است.[xi]برای اطلات بیشتر به سایت دکتر مقصود فراستخواه رجوع کنید .معرفی کتاب.

امادرجهت امتثال امرشما،
با توجه به درپیش بودن ایام رحلت پیام آورگرامی اسلام وشهادت امام حسن مجتبی ونیزشهادت امام رضا-علیهم السلام-
بنده ،کتاب " انسان 250ساله" را پیشنهاد میدهم،(که البته شمادر رد یاقبول معرفی این کتاب کاملا مختارید)؛
این کتاب بیانات مقام معظم رهبری درباره زندگی سیاسی - مبارزاتی ائمه
معصومین علیهم السلام -می‌باشد.
375 صفحه دارد،وتوسط مرکزصهبا منتشرشده است.االبته می توانیدنسخه ی الکترونیکی-پی دی اف-آن را ازاین نشانی دریافت کنید:
tarhbso.ir/upload/issue/1378715907/issue_1378715907.pdf

عنوان کتاب عیناً برگرفته از کلام منوّر مقام معظم رهبری است و بیانگر نوع نگاه ایشان به زندگی سیاسی-مبارزاتی ائمه است. علت این نام‌گذاری بر روی زندگی ائمه، در مقدمة کتاب به تفصیل از بیانات ایشان آورده شده است؛ که توصیه می‌شود با مطالعة این مقدمه پیش از مطالعة فصل‌های اصلی کتاب، درک کامل‌تری نسبت به معنا و مفهوم مترقّیِ انسان 250 ساله به‌دست آورده و از محتوای کتاب بیشتر بهره‌مند گردید.
. این کتاب شامل هفده فصل است که نحوة چینش عناوین فصل‌ها، به صورت ترتیب تاریخی زندگی ائمهاز دوران پیامبر اکرم تا دورة امام جواد، امام هادی و امام عسکری می‌باشد؛ که بیانات مقام معظم رهبری پیرامون این سه امام بزرگوار در یک فصل ارائه گردیده است.
در اولین فصل مروری گذرا بر زندگی سیاسی پیامبر اسلام آورده شده؛ که توجه به وقایع این دوران به عنوان آینه‌ای تمام‌نما از کل زندگی ائمه و میزان و ملاکی برای شناخت حرکت جریان اصیل اسلام طی 250 سال، در ابتدا ضروری به نظر می‌رسد. به استثنای فصل مربوط به امام رضا، مطالب جدیدی به همة فصولِ اضافه گردیده، و در کل سه فصل جدید نیز به کتاب افزوده شده که تبیین‌کنندة شرایط اجتماعی و سیاسی جامعة اسلامی به‌ویژه پس از حادثة عاشورا تا دورة امامت امام صادق است. اطلاع از این شرایط، به درک بهتر حرکت انسان 250 ساله در این برهة زمانی حساس کمک فراوانی می‌کند.
به‌طور کلی مطالب این کتاب برگرفته از سخنرانی‌ها و متون دست‌نویس مقام معظم رهبری است، لذا متن کتاب در بخش‌هایی که به‌طور مستقیم از قلم معظم‌‎له استفاده شده، نسبت به سایر بخش‌ها که بیانات شفاهی ایشان می‌باشند، مستلزم تأمل بیشتری از سوی خوانندة محترم می‌باشد. این نکته در فصل‌های مربوط به امامت، امام باقر و امام صادق قابل مشاهده است.
در خلال متن، آیات و روایات متعددی مشاهده می‌شود که عبارات عربی آنها نیز آورده شده است؛ به نظر می‌رسد در پس تأکیدی که تعمّداً از سوی معظم‌له در بیان عبارات عربی -با توجه به زمان محدود یک جلسة سخنرانی- مشاهده می‌شود، مقصودی ارزشمند نهفته است و آن اهتمام بیشترِ مخاطبین بر انس با زبان فصیح و بلیغ عربی است. آشنایی هر چه بیشتر با این زبان، منجر به بهره‌مندی کامل‌تری از هدایت قرآن کریم و روایات معصومین خواهد شد.
محتوای کتاب «انسان 250 ساله» به دنبال انتقال مفهومی متعالی از مسیر و مقصد زندگی مجاهدانة ائمه است و از این رو بیش از آنکه یک کتاب تاریخیِ صِرف باشد، یک فراتحلیل تاریخی است؛ که به‌جای شرح و تفصیل وقایع زندگی ائمه، نگاهی کل‌گرا به زندگی هر یک از معصومین با توجه به بستر تاریخی دورة مربوطه و در راستای مقصود واحدی که همة این بزرگواران دنبال می‌کردند ارائه می‌دهد. لذا آشنایی هر چه بیشتر خوانندگان محترم کتاب با تاریخ زندگی ائمه، تنفس در فضای انسان 250 ساله را دلنشین‌تر می‌کند.
آخرالامر؛
پس از مطالعة کتاب «انسان 250 ساله» شاید از خود بپرسید: آخر چگونه ممکن است کسی‌که تا این حد در زندگی‌اش مشغول فعالیت‌های سیاسی بوده -از جمله مبارزات گستردة پیش از انقلاب و عهده‌داری مهمترین مسؤولیت‌های کشور، پس از انقلاب- بتواند با این ظرافت و دقت، در تاریخ زندگی ائمه تحقیق و تفحص نموده باشد؟ شاید تحقق نسبی این امر برای یک انسان معمولی طی سالیان طولانی مطالعه و تحقیق در منابع گوناگون و فراغت از بسیاری فعالیت‌های بزرگ و کوچک ممکن باشد. اما پاسخ به این سؤال بدون در نظر گرفتن ظرایف امر پروردگار در استمرار ولایت خود، امکان‌پذیر نیست.
آنچه در سایة انتصاب الهی نصیب جانشین امام عصر گشته و ایشان را میراث‌بر انبیاء و اولیاء در عصر غیبت نموده است، نه صرفاً کوششی علمی بر منابع کثیر و متعدد بوده، بلکه مجاهدت خستگی‌ناپذیر در پیرویِ عملی از سیرة نیاکان خود در همة شئون زندگی بوده است. و ثمرة تداوم این شجرة طیّبه -ولایت الهی- نه استادی توانا و دانشمند در رشتة تاریخ، بلکه وی را چشمة جوشان حکمتی قرار داده، که یک تراوش کوچک آن، «انسان 250 ساله» است.
خوشا به حال رهروانی که جام خود را از صهبای ولایت الهی پر کنند...
پیروز باشیدوبرقرار. . .


باسلام وتحیت الهی؛
تصمیم به "معرفی کتاب "ازسوی شما بانوی گرامی،قطعا حرکتی آموزنده ،پر یمن وهوشمندانه می باشد.
خوشحالم که این "رسانه ی مجازی" –بامدیریت شخص شخیص شما- ،درطی ماه های گذشته روندی تکاملی داشته است.روندی که باقاعده ی"
تلنگروتذکر"آغازشدوبه دامنه ی" فرهنگ سازی" و"آموزش" رسید.
می دانیم که" تلنگر"زدن و"تذکر"دادن،کارخیلی سختی نیست؛(گرچه این دو،درعین سادگی، قواعدمخصوص به خود را ،دارند)اما "فرهنگ سازی وآموزش
"،دومقوله ای هستندکه با: " آینده نگری " - "هدف گذاری" - "برنامه ریزی" ( بامحوریت مخاطب شناسی ونیازسنجی ) – و - " ارزشیابی " ،ازیک سو،
و :صبروپایداری -انعطاف پذیری -تلاش و پشتکار -داشتن نگاه جامع و دوری ازبخشی نگری ، رابطه ای مستقیم دارند.
درنظرنوشت اخیرم،از"مولفه های فرهنگ ساز"، یعنی : انگیزش-1 ، احساس نیاز-2 ، الگوها-3 ، باورها-4 ،هدف هاو اولویت ها-5 ، لذت -6،ارزش و رقابت -7،
جهان بینی-8 ، رضایت مندی-9 ،برنامه ها- 10،و . . . سخن گفتم.
ومعتقدم، رسانه ای" موفق" است که:
بتواند"نسبت" خودرابامواردذکرشده،به درستی "مشخص" کند؛
برای آینده،چشم اندازی واقع بینانه داشته باشد؛
برای چشم انداز،هدف های قابل دسترس تعیین کند؛
وبرای تحقق اهداف،برنامه های اصولی ونظام مند ارائه نماید؛
ودرنهایت،
ازعملکردخود،ارزیابی دقیق وقابل سنجشی ،داشته باشد.
(گرچه این راهبرد،فقط مختص- رسانه- نیست؛ وهرکسی می توانددرزندگی –شخصی- خود هم، ازآن بهره برداری کند.)
درهرحال، راه اندازی بخش "معرفی کتاب" - درجهت بهبودفرهنگ مطالعه – امری قابل تحسین ودر خور قدردانی است.
موفق باشید. . .
پاسخ:
سلام و احترام 
 همراهی شما سبب دلگرمی است و بسیار خرسندم که پیشنهاد های خود را با ما در میان می گذارید . به یقین بر اساس کلام گرانبهای مولی الموحدین حضرت علی علیه السلام آنکس  که به من بیاموزد حتی به قدر کلامی مرا بنده ی خویش ساخته است .
ورود به مقوله ی هزار بافت فرهنگ کاری است بس خطیر و آنجا که مسیر رو به سوی عبور از بودن به سوی شدن دارد  به یقین نیاز به عزمی همگانی است اگرچه در همه ی جوامع این نخبگان جامعه هستند که دغدغه ی بستر سازی ارزش ها را دارند ولی می توان در حد توان تاثیرگذار بود .امیدوارم که در این مسیر با حضور بزرگوارانی همچون شما طی طریق  سهل گردد . 
سپاس فراوان از شما
سلام و تحیات الهی ؛

این غزل را-که سروده ی آقای بیابانکی است- تقدیم میکنم

به

محضرمبارکشما بانوی گرامی ومخاطبان محترم این مطلب:

خوشم با شمیم بهاری که نیست

غباری که هست و سواری که نیست



به دنبال این رد خون آمدم

پی دانه‌های اناری که نیست



مگردید بیهوده ای همرهان

به دنبال آیینه داری که نیست



به کف سنگ دارم ولی می‌دوم

پی شیشه‌های قطاری که نیست



تهمتن منم تیر گز می‌زنم

به چشمان اسفندیاری که نیست



دو فصل است تقویم دلتنگی‌ام

خزانی که هست و بهاری که نیست ...

پاسخ:
دوفصل است تقویم دلتنگی ام  
خزانی هست و بهاری که نیست...
سپاس سپاس
میگن خداوند در غروب روز جمعه از روح خودش در حضرت آدم دمید.
این میتونه تفسیری باشه از گرفتن دل همه ماها در روز جمعه، البته بحث امام زمان و ظهور هم دلیل دیگه ایه.
ولی کلا هر چند تا دلیل ممکن رو که مدنظر قرار بدیم میشه اینجور نتیجه گیری کرد که روح ما از دست این دنیای پست خسته شده.
به نظرم خدا، عدالت رو عصر روزای جمعه، به شدت رعایت کرده...!
تو این ساعات روحانی!!!
همه ی بندگانش، سیاه و سفید، جوون و پیر، غنی و فقیر، دارا و ندار، به یک اندازه؛
احساس بدبختی و دل گرفتگی میکنن...!
چه روزها که یک به یک غروب شد نیامدی/ چه بغضها که در گلو رسوب شد نیامدی/خلیل آتشین سخن کمر به دوش و بت شکن /خدای ما دوباره سنگ وچوب شد نیامدی/ برای ما که دل شکسته ایم و خسته ایم نه/ ولی برای عده ای چه خوب شد نیامدی/تمام طول هفته را به انتظار جمعه ام/ دوباره صبح ظهر غروب شد نیامدی...

علت اصلی نخواستن خود ماست و این از جهل ماست نسبت به عصر ظهور. خانم صامتی من بارها از افراد مختلف شنیدم که میگن امام زمان ظهور کنن اول ازهمه گردن منو میرنن!!
سلام خانم صامتی عزیز...
چه تصمیم جالبی گرفته اید...فقط لطفا کتاب هایی که صرفا جنبه ی مذهبی دارن و معرفی نکنید.
دست گلتون درد نکنه
پاسخ:
سلام عزیزم 
 اگر توفیق رفیق راهمان باشد در معرفی کتاب ها چند اصل رعایت خواهد شد
موضوع کتاب بکر و تازه باشد
محتوای کتاب به پرسش های خاص پاسخ دهد 
محتوای کتاب چالشی وجذاب باشد
به ترتیب در هرهفته در حوزه های مختلف کتابی معرفی خواهد شد (فرهنگی،اجتماعی،سیاسی...)
.
.
.
صد البته از دوستان بزرگوار تقاضا می کنم در طول هفته کتاب مورد نظر خود را پیشنهاد دهند که پنج شنبه ی هر هته کتاب مفیدی به مخاطبان معرفی کنیم 
 نکته ی قابل توجه این که تقاضا می کنم دوستانی که کتاب معرفی شده را مطالعه کردند حتما بخش ها و یا موارد جذاب را با در میان بگذارتد 
آسمان عزیز خود شما هم می توانی در معرفی کتاب مفید برای  استفاده ی مخاطبان جوان و یا جوان دلان مخاطب  سهیم باشی و کتابی که مطالعه کردی را همراه با چند سطر خلاصه به ما معرفی کنی .
 و اما نکته ی قابل تامل ،این مهم در این رسانه  صرفا با انگیزه ی تلنگر برای مطالعه ی بیشتر و کمک به فرهنگ مطالعه انجام می شود که بیش از همه خود بنده به این تلنگر نیاز دارم از همه ی دوستان سپاسگزارم که به بنده در مطالعه ی بیشتر کمک می کنند 
 لطفا ما را یاری کنید حتی به قدر معرفی یک کتاب خوب! حتی شما آسمان عزیز
یقین دارم در این بخش گفتگو های خوبی هم شکل خواهد گرفت به شرط آن که خود را سانسور نکنیم و دغدغه هایمان را با هم شریک شویم .
تفنگ های پر برای شلیک به مغزهای پر ساخته شده اند و مغزهای خالی برای پرکردن این تفنگ ها
از کسی که کتابخانه داردو کتاب های زیادی میخواند نباید هراسید
اما ازکسی باید ترسیدکه تنهایک کتاب دارد و آن را "مقدس" میپندارد و هرگز آن را نخوانده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">