کتابی به سبک زندگی

به راستی《 سبک زندگی 》چیست ؟!

به نظر می رسد ، این مفهوم که یکی از 《 ارکان علوم انسانی 》 به شمار می رود ؛ ارتباط تنگاتنگی با دو مفهوم 《 پیشرفت 》و 《 تمدن سازی 》داشته باشد . در این ارتباط ، سبک زندگی 《 معیار قضاوت 》در مورد یک تمدن و سیر متعالی یا قهقرایی آن نیز به شمار می آید .چرا که سبک زندگی هر فرد و جامعه ، تابع تفسیر همان فرد و جامعه ازمفهوم 《 زندگی》می باشد . در اینصورت می شود به زبان علمی چنین گفت که : سبک زندگی ( به عنوان یکی از ارکان علوم انسانی ) یا تابع تفسیر علوم انسانی_اسلامی است ؛ و یا تابع تفسیر علوم انسانی _سکولار و لاییک است . 

در این تعریف ، سبک زندگی در واقع منظومه ای نرم افزاری ( فکری ) در سپهر اجتماعی افراد یک جامعه ، یک فرهنگ و یک تمدن است که این منظومه ی عظیم ( از نظر معنایی و مفهومی ) شامل : کلیه ی رفتارهای اجتماعی ، آداب زندگی ، مدل ها و شیوه های زیستن ، غذا خوردن ، لباس پوشیدن ، آراستگی ظاهر ، الگوها و مدل ها ، آداب گفتاری و زبانی ، اسلوب نگارش ، نوع و سبک معماری ، هنر ، روش ها و نحوه ی فعالیت ها و مشارکت های سیاسی ، الگوهای مدیریتی مدیران ، سیره ی اقتصادی ، الگوهای مصرف و کار و تولید ، منش ها و عرف های جامعه ، قوانین موجود در جامعه ، سلوک معنوی و عبادی و ... می شود . در این مفهوم ، "سبک زندگی" در واقع خروجی یک تمدن به شمار آمده و از این حیث بخش واقعی یک تمدن را شامل می شود .

 بعد از پیروزی و وقوع انقلاب اسلامی در ایران ، به فراخور پیشرفت های علمی ، سیاسی ، نظامی و اقتصادی که نصیب جامعه ی ما شده است ؛ حقیقت آن است که جامعه ی ما در بسط و گسترش 《 سبک زندگی اسلامی_ مشرقی 》پیشرفتی نداشته است .حال آنکه از نقطه نظر علوم انسانی_ اسلامی ؛ 《 سبک زندگی 》یکی از غنی ترین مفاهیم و دارای یکی از طولانی ترین تواریخ در پیدایش و درواقع متناظر با کلمه ی 《 عقل معاش 》 می باشد که در روایات دینی ما ، بدان تصریح شده است . ریشه ی ترمینولوژیک سبک زندگی در ادبیات عرب ( به عنوان زبان مقدس دین و آیین اسلام ) به لغت 《 السنه 》 می رسد که از آن به 《 سنت زندگی 》یاد می شود . 

در فقه پویای امامیه 《 سنت 》 در همین معنا ، یکی از چهار مرجع استنباط و شناخت حکم خداوند ( در کنار کتاب ، عقل و اجماع ) قرار دارد که مفهوم آن همانا قول ، فعل و تقریر ( سبک زندگی ) پیامبر اکرم (ص) و حضرات معصومین (ع) است که ما را به 《حیات طیبه 》 می رساند . یعنی سبکی از زندگی که در آن انسان با قرار گرفتن در مسیر بندگی الهی ، در تکامل توامان و بدون تزاحم و تتاقض "ماده" و "معنا" قرار می گیرد . یعنی در آن هم "عقل معاش" مطرح است و هم "عقل معاد" و بدون تناقض در این دو . در این رابطه حضرت باب الحواءج امام موسی الکاظم (ع) فرموده اند : از ما اهل بیت نیست کسی که دنیا را به خاطر آخرت  ؛  یا آخرت را به خاطر دنیا رها کرده باشد . بنابر آنچه گفته شد ، سبک زندگی چه در تاریخ و تمدن اسلامی و چه در تاریخ و تمدن مشرق زمین ، هم  دارای ریشه هایی غنی است و هم دارای پیشینه ای طولانی ؛ لذا ازین رو سبک زندگی مشرقی_اسلامی قابل قیاس با ریشه های مدرن امروزی آن در مغرب زمین نمی باشد . دربرابر ریشه های عمیق دینی_تاریخی سبک زندگی در علوم انسانی_اسلامی ،مفهوم   Life Style  ( سبک زندگی ) در علوم انسانی_سکولار و لاءیک در غرب قرار دارد که بر مبنای فلسفه ی ماتریالیستی ( ماده گرا ) قرار گرفته و آن هم در دو و سه قرا اخیر بوجود آمده است .

 از برجسته ترین مفاهیم تعبیه شده در این مفهوم از سبک زندگی در غرب ، یکی مفهوم 《مد》  و . دیگری  مفهوم《تجمل گرایی 》است . ازین رو  Life Style نه از منظر تاریخی و نه از منظر محتوایی قابل قیاس با مفهوم متعالی و غنی آنچه از سبک زندگی در دین اسلام و مشرق زمین است ؛ نیست . ناگفته نماند که مفهوم 《 سبک زندگی 》و پرداختن صحیح و درست و اصولی به آن ، و تبدیل آن به یک "گفتمان" در روند و فرآیند 《 احیاء تمدن نوین اسلامی 》؛ آنقدر مهم و حیاتی است که اگر سبک زندگی دینی یا همان حیات طیبه که سعادت دنیا و آخرت و تکامل ماده و معنا را باهم برای انسان به ارمغان می آورد ، مطرح نشود ؛ بدون اغراق باید گفت که تمامی زحمات و پیشرفت های علمی ، صنعتی ، تکنولوژیکی ، بیولوژیکی ، نظامی ، اقتصادی ، سیاسی و .. نه تنها با آسیب جدی مواجه خواهد شد ؛ بلکه به بحران در هویت نیز دچار خواهد شد ! در رابطه با مفهوم زندگی ، با این درجه از حساسیت و اهمیت ، متاسفانه هم حوزه و هم دانشگاه ما تولیدات علمی اندکی داشته اند .

 ما "نهضت نرم افزاری تولید علم" که سفارش اکید مقام معظم رهبری بود را در این عرصه دنبال نگرفتیم . چند سال پیش از جانب ایشان ، سالی به همین نام نامگذاری شد . اما گویا نامگذاری سالها از جانب معظم له که به مثابه ریل گذاری و سیاست گذاری برای نظام و جامعه است ، و جهت گیری حرکت ها را مشخص می کند ؛ از سوی مسءولین ، تنها جنبه ی تبلیغاتی دارد و بس ! البته تولیدات علمی در پرتوی گفتمان سازی ، تنها بخشی ازین قضیه است . بخش مهمتر آن ، ترویج و فرهنگ سازی است ، که آن دیگر کار دستگاههای اجرایی کشور می باشد . 

همانطور که پیش از این خدمت مخاطبان محترم معرفی شد ، در بخش تولیدات علمی و گفتمان سازی در زمینه ی سبک نوین زندگی اسلامی ، می توان به کتاب "مفاتیح الحیاه" یا کلیدهای زیستن نوشته ی آیت الله جوادی آملی اشاره کرد . کتابی دیگر که می توان معرفی نمود ، کتاب معروف "حلیه المتقین" یا زینت تقوا پیشگان نوشته ی علامه مجلسی است . کتاب "سراج الشیعه" یا چراغ آءین تشیع نوشته ی آیت الله مامقامی (ره) که توسط انتشارات شاکر واقع در قم به زیور طبع آراسته گردیده ، کتاب دیگری است در زمینه ی اخلاق و آداب اسلامی به رشته ی تحریر در آمده است .البته این دو کتاب یعنی کتاب حلیه المتقین و سراج الشیعه نیاز به بازنویسی توسط علمای امروز حوزه را دارند که همت امروز این بزرگواران را می طلبد . کتاب دیگر ، کتاب نفیس "گنجینه ی آداب اسلامی" تالیف آقایان محمدرضا و محسن آشتیانی از مفسران برجسته ی تفسیر نمونه است که توسط موسسه ی نشر زهیر به چاپ رسیده است .